فرهنگ سازمانی چیست؟ روش‌های توسعه و بهبود فرهنگ سازمانی

زمان تقریبی مطالعه: 11 دقیقه

در این مقاله در مورد فرهنگ سازمانی صحبت می‌کنیم. اگر می‌‎خواهید بدانید چرا فرهنگ سازمانی اهمیت دارد و با روش‌های توسعه و بهبود آن آشنا شوید، با این مقاله و وبلاگ فراگستر همراه باشید.

سازمان موفق، مجموعه ای است که در آن انرژی کارکنان با اهداف سازمان هماهنگ است. چنین سازمانی یک محیط کاری لذت بخش است که برای آندسته از داوطلبان شغلی که به دنبال یک موقعیت شغلی دائمی و فرصتی برای رشد هستند، جذابیت دارد. اینکه می‌بینیم در برخی از سازمان‌ها افراد در فضای کار احساس راحتی و ارزشمند بودن می‌کنند و باور دارند که کار آنها واقعاً مهم است، امری اتفاقی نیست. این مساله در واقع ناشی از فرهنگ آن سازمان است و در نتیجه تلاش مدیران به وجود آمده است. در ادامه به تعریف فرهنگ سازمانی و راه‌های تقویت آن می‌پردازیم.

تعریف فرهنگ سازمانی چیست؟

فرهنگ سازمانی اصطلاحی است که به مجموعه ارزش‌ها، باورها، انتظارات و روش‌هایی گفته می‌شود که رفتارها و اقدامات تمامی کارکنان و اعضای یک سازمان را هدایت می‌کند. فرهنگ سازمانی معمولاً تحت تاثیر ارزش‌ها و باورهای بنیانگذاران و رهبران سازمان شکل می‌گیرد، اما اعضای سازمان و مشتریان آن نیز می‌توانند بر فرهنگ سازمان تاثیرگذار باشند. از نگاه افراد خارج از سازمان نیز، فرهنگ سازمانی چیزی است که در هنگام تعامل با سازمان تجربه می‌کنند و همچنین می‌تواند مربوط به ظاهر سازمان، پوشش کارکنان و طراحی فضای داخلی محیط کاری آن باشد. با تمام این اوصاف، ارزش‌های سازمانی کارکردهایی نیز دارند و باید به کارکنان این احساس را بدهد که کارشان اهمیت دارد و با هدف بزرگ‌تری گره خورده است. از این لحاظ، فرهنگ سازمانی هم ابزاری برای دستیابی به اهداف سازمان و هم علت وجود آن اهداف است. در بهترین حالت نیز فرهنگ سازمانی چیزی است که بین تیمی از همکارن سخت کوش و شاد با گروهی از غریبه‌های بدخلق تمایز ایجاد می‌کند.

چرا فرهنگ سازمانی اهمیت دارد؟

دلایل زیادی برای اهمیت فرهنگ سازمانی وجود دارد. فرهنگ سازمان نه تنها نقش مهمی در جذب مشتریان و نیروی انسانی دارد، بلکه به کارکنان شما کمک می‌کند تا بدانند که چه انتظارات رفتاری از آنها وجود دارد، باید چگونه با یکدیگر تعامل کنند و چگونه می‌‎توانند به عنوان یک تیم موفق عمل کنند. به عبارتی فرهنگ سازمانی کارکنان و واحدهای مختلف سازمانی را به یکدیگر نزدیک می‌کند، به مدیران در تصمیم‌گیری کمک می‌کند و گردش کارها در سازمان را تسهیل می‌کند. در ادامه به معرفی 5 علت دیگر اهمیت فرهنگ سازمانی می‌پردازیم:

دلایل اهمیت فرهنگ سازمانی چیست؟

تسهیل جذب و آموزش نیروی انسانی

این روزها رقابت برای یافتن استعدادهای کاری بیشتر شده و این باعث شده تا بسیاری از داوطلبان شغلی در انتخاب محل کار خود بیشتر دقت کنند. اگر فرهنگ سازمان استخدام کننده مناسب نباشد، افراد ممکن است حتی از فرصت شغلی رویایی خود صرف نظر کنند. بنابراین باید فرهنگی را تقویت کنید که هدف آن جذب افرادی است که می‌خواهید در مجموعه شما کار کنند. شرکت‌هایی که دارای فرهنگ قوی هستند، همیشه میان داوطلبان شغلی محبوبیت بالایی دارند و معمولاً نیروهای جدید را نیز سریع‌تر آموزش می‌دهند. علت آن هم این است که کارکنان جدید به منابعی که برای انطباق با فرهنگ سازمان نیاز است دسترسی بهتری خواهند داشت. روند بهتر جذب و آموزش کارکنان جدید نیز اغلب به افزایش وفاداری کارکنان و ماندگاری آنها در سازمان منجر می‌شود.

کاهش ترک خدمت کارکنان

در بازار رقابتی امروز، حفظ کارکنان می‌تواند برای بسیاری از کسب و کارها امری دشوار باشد. یک فرهنگ سازمانی قوی می‌تواند با ایجاد حس پذیرش تنوع قومی و فرهنگی کارکنان و تقویت روحیه جمعی سازمان، به کاهش ترک خدمت کارکنان کمک کند. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد حدود 38٪ از کارکنان به دلیل فرهنگ منفی سازمان، ترک خدمت می‌کنند. بنابراین گذاشتن وقت برای تقویت ارزش‌های فرهنگی مثبتی که با اهداف کسب و کار شما تطابق دارند، ضروری است.

بهبود مشارکت کارکنان

مشارکت کارکنان به میزان تعهد، ارتباط و علاقه افراد نسبت به شغل خود در یک سازمان بستگی دارد. با ایجاد یک فرهنگ سازمانی قوی، ارتباط و علاقه کارکنان نسبت به شغل خود و متعاقبا مشارکت و تعامل آنها افزایش می‌یابد. آمارها نشان می‌دهد مشارکت کارکنان در سازمان‌هایی که فرهنگ قوی دارند تا 72 درصد نسبت به سازمان‌هایی با فرهنگ ضعیف، بالاتر است.

افزایش بهره وری

وقتی کارکنان از شغل خود راضی و خوشحال باشند، بهتر کار می‌کنند. با ایجاد یک فرهنگ قوی و همسو با اهداف سازمان، می‌توانید بهره وری کارکنان را افزایش دهید و در نتیجه عملکرد کلی سازمان را بهبود ببخشید. نظرسنجی ها نشان داده است که اکثریت کارکنان بر این باورند که فرهنگ سازمانی یکی از بزرگترین عوامل تأثیرگذار بر عملکرد شغلی آنهاست.

تقویت هویت برند

هویت برند سازمان شما، نشان دهنده این است که مردم چگونه شما را می‌بینند و چه برداشتی از کسب و کار شما دارند. در حالی که برخی از جنبه‌های تصویر برند را می‌توان کنترل کرد، اما بیشتر آن ناشی از فرهنگ سازمان شما و تعاملاتی است که مشتریان و مردم با کارکنان و مدیران شما دارند. بنابراین هرچه فرهنگ سازمان شما قوی تر باشد، هویت برند شما قدرتمندتر می‌شود.

ویژگی های یک فرهنگ سازمانی خوب چیست؟

همانطور که خواندید، یک فرهنگ سازمانی قوی مزایای زیادی برای کسب و کار شما دارد. اما آیا می‌دانید ویژگی‌های یک فرهنگ سازمانی خوب چیست؟ در ادامه به تعدادی از این ویژگی‌ها می‌پردازیم.

1- داشتن یک ماموریت مشخص

سازمانی که ماموریت مشخصی دارد باعث می‌شود کارکنان احساس کنند که هدف مهمی را دنبال می‌کنند و انرژی بیشتری برای موفقیت سازمان صرف کنند. ارزش‌های سازمانی نیز در چنین کسب و کارهایی تنها شعارهای قشنگ نیستند و نقش مهمی در دستیابی به اهداف آن دارند. به همین دلیل، کارکنان این سازمان‌ها اعتماد به نفس بیشتری نسبت به کار خود داشته و از ماموریت سازمان و فرهنگ آن بهتر آگاهی دارند.

2- در دسترس بودن رهبران

از ویژگی‌های یک فرهنگ سازمانی خوب، سهولت ارتباط بین مدیران و کارکنان است. کارکنانی که می‌دانند می‌توانند در هر زمان با رهبران خود ارتباطی آسان و شفاف داشته باشند و پاسخ‌های صادقانه دریافت کنند، اهداف سازمان را بهتر درک کرده، احساس همبستگی بیشتری با آنها خواهند داشت و برای رسیدن به آنها بیشتر تلاش می‌کنند.

3- بازخورد گرفتن مدیران و کارکنان از یکدیگر

در یک فرهنگ سازمانی خوب، از بازخورد تمامی اعضاء استفاده می‌شود. در چنین سازمانی، مدیران و کارکنان از یکدیگر بازخورد دریافت می‌کنند تا همواره بتوانند عملکرد خود را بهبود ببخشند.

یک سازمان خوب از تلاش‌های کارکنان خود قدردانی می‌کند

4- قدردانی از تلاش‌های کارکنان

یک فرهنگ سازمانی خوب باید از تلاش‌های کارکنان خود قدردانی کند. در غیر اینصورت انگیزه‌ای برای تلاش بین آنها باقی نمی‌ماند. برای این‌کار سازوکاری باید وجود داشته باشد که برای کارکنانی که تلاش بیشتری می‌کنند، پاداش بیشتری در نظر گرفته شود. این پاداش می‌تواند مادی یا حتی معنوی مانند یک لوح تقدیر یا جشن کوچکی برای اعلام و تشویق تلاش‌های آنها باشد.

5- تشویق کار تیمی

از ویژگی‌های یک فرهنگ سازمانی خوب، تشویق کار تیمی است. در هر سازمان، افرادی با ویژگی‌های شخصیتی و مهارت‌های متفاوت مشغول به کار هستند. کار تیمی باعث می‌شود این افراد شناخت بهتری از یکدیگر پیدا کرده و احساس نزدیکی بیشتری کنند. کار تیمی همچنین به سازمان اجازه می‌دهد از نقاط قوت همه افراد استفاده کرده و عملکرد سازمان را بهبود می‌بخشد.

بهترین استراتژی‌ها برای ایجاد یک فرهنگ سازمانی قوی چیست؟

با توجه به اهمیت فرهنگ سازمانی خوب برای موفقیت هر کسب و کار، شاید بپرسید ایجاد یک فرهنگ قوی در سازمان به چیزی نیاز دارد؟ در ادامه 5 استراتژی موثر که می‌تواند به ایجاد یک فرهنگ قوی در سازمان کمک کند، آورده شده است:

تمرکز بر روحیه کارکنان

روحیه مثبت کارکنان یکی از مهمترین عناصر یک فرهنگ سازمانی قوی است، زیرا محیط کار در برابر استرس بسیار آسیب پذیر است. اگر میزان استرس در محیط سازمان کنترل نشود، بر وضعیت روحی و جسمی کارکنان و عملکرد آنها تأثیر منفی خواهد گذاشت. بنابراین باید به دنبال ایجاد یک محیط کاری سالم باشید، به گفتن کلمات مثبت و تشویق کارکنان خود عادت کنید، و در صورت لزوم، مشاوره رایگان برای کارکنان خود فراهم کنید.

ایجاد ارتباطات موثر

برقراری ارتباط موثر میان واحدهای مختلف سازمان‌ها اغلب می‌تواند امری دشوار باشد، زیرا اطلاعات آنها ممکن است متفاوت و حتی جانبدارانه باشد. به همین دلیل، برای حفظ فرهنگ سازمانی، استفاده از یک سیستم ارتباطی متمرکز مانند اتوماسیون اداری فراگستر امری حیاتی است. نرم افزار اتوماسیون با متمرکز کردن تمام مکاتبات و ارتباطات سازمان، اطلاعات مشابهی را برای همه کارکنان فراهم کرده و از سوءتفاهم میان آنها جلوگیری می‌کند.

احترام گذاشتن به تفاوت‌ها

تنوع در محیط کار به اشکال مختلف ظاهر می‌شود. باورها، نژاد، قومیت، دیدگاه‌ها و غیره. این تفاوت‌ها ممکن است منجر به درگیری میان کارکنان شود. برای جلوگیری از این مساله، لازم است تا مدیران، احترام گذاشتن به تفاوت‌ها را در سازمان خود نهادینه کرده و به همه کارکنان تاکید کنند که باید به تفاوت‌های دیگران احترام می‌گذارد.

ارزیابی دقیق عملکرد کارکنان

ارزیابی عملکرد کارکنان به صورت منظم، برای بهبود مهارت‌های آنان و بازدهی سازمان ضروری است. آنچه در این ارزیابی‌ها اهمیت دارد این است که باید مطمئن شوید که آنها را تا حد امکان به طور عینی انجام می‌دئهید. بنابراین، ارزیابی‌های شما باید بر KPI های قابل اعتماد و دستاوردهای کارکنان متمرکز باشد، نه بر دیده‌ها و شنیده‌ها و باید گفته‌های خود کارکنان را نیز درنظر بگیرید.

قدردانی از زحمات کارکنان

یکی دیگر از راه‌های ایجاد یک فرهنگ سازمانی قوی، قدردانی کردن است. قدردانی از کارکنان به آنها کمک می‌کند تا احساس ارزشمند بودن و تایید شدن کنند. بنابراین، نباید فقط بر مشکلات سازمان تمرکز کنید. گاهی اوقات ممکن است تیم شما تمام تلاش خود را برای رسیدن به هدف انجام دهد، اما پیش آمدن مشکلات غیرقابل پیش‌بینی، اجتناب ناپذیر است. به علاوه، قدردانی از تلاش‌های کارکنان آنها را تشویق می‌کند تا با وجود تجربه شکست دوباره بلند شوند.

چگونه فرهنگ سازمان خود را بهبود ببخشیم؟

حال که با استراتژی های مهم برای ایجاد یک فرهنگ قوی در سازمان آشنا شدید، شاید بپرسید چگونه می‌توان فرهنگ موجود در یک سازمان را بهبود بخشید. در ادامه 5 نکته برای بهبود فرهنگ سازمانی ارائه می‌شود:

بر ارتباطات رو در رو تمرکز کنید

با اینکه به لطف فناوری می‌توان خیلی از ارتباطات را از راه دور برقرار کرد، اما بهتر است برخی از مکالمات را به صورت رو در رو برگزار کنید تا جای کمتری برای سوءتفاهم باقی بماند. در این موارد حتی در صورت ضرورت صحبت از راه دور، بهتر است یک تماس ویدیویی داشته باشید، زیرا با دیدن حالات واقعی چهره و واکنش همکاران خود چیزهای زیادی را می‌توانید متوجه شوید. افزایش ارتباطات رو در رو و شفاف می‌تواند اعتماد سازمانی و در نهایت فرهنگ آن را بهبود ببخشد.

جلسات و رویدادهای منظم ترتیب دهید

یکی از راه‌های بهبود فرهنگ سازمان، برقراری منظم جلسات و رویدادها و جمع کردن افراد دور هم است. هر نوع گردهمایی کارکنان (از جلسات تیم سازی گرفته تا شبکه سازی و ایده پردازی) می‌تواند فرصتی برای تقویت فرهنگ سازمان باشد. حتی اگر اکثر کارکنان شما دورکاری می‌کنند، رویدادهای جمعی را به صورت مجازی برقرار کنید. با ایجاد مداوم فضایی برای ارتباط کارکنان، می‌توانید اهمیت مشارکت را در فرهنگ سازمانی خود نشان دهید.

الگویی برای کارکنان خود باشید

رهبران در هر سطح از سازمان شما باید رفتارهای مطلوبی را که می‌خواهید در سازمان خود مشاهده کنید، از خود نشان دهند. در غیراینصورت موجب ناامیدی کارکنان خواهید شد. همچنین باید الگوهای رفتار ثابتی را تعریف کنید که فرهنگ مثبت اندیشی را توسعه داده و احساس تعلق به سازمان را در کارکنان ایجاد کند. مدیران می‌توانند با انجام اقدامات ساده‌ای مانند قدردانی از زحمات کارکنان، سهیم شدن در اهداف آنها و نشان دادن علاقه به سرگرمی‌ها و علایقشان، باعث بهبود فرهنگ سازمان شوند.

موفقیت‌ها را به رسمیت بشناسید

ارزش و اهمیت به رسمیت شناختن موفقیت‌های کوچک را به مدیران سازمان آموزش دهید تا به طور مداوم و مکرر پیشرفت و دستاوردهای تیم‌های خود به رسمیت بشناسند. همچنین ابزارها و سیستم‌هایی را در اختیار کارکنان سازمان قرار دهید تا بتوانند از همکاران خود تقدیر کنند و به این ترتیب فرهنگ سازمان را در میان تیم‌ها و در کل سازمان بهبود ببخشید.

از کارکنان خود بازخورد بخواهید

در نهایت فراموش نکنید که از کارکنان خود بازخورد بخواهید، به این بازخوردها اهمیت بدهید و آنها را در تصمیمات خود لحاظ کنید. ایجاد محیطی که در آن کارکنان احساس کنند صدای آنها شنیده می‌شود، یکی از راه‌های بهبود تجربه کارکنان و تقویت فرهنگ سازمان است. همچنین، زمانی که به کارکنان فرصت خلاقیت بدهید، تلاش و مشارکت خود را بیشتر می‌کنند که به نوبه خود باعث بهبود فرهنگ سازمان نیز می‌شود.

کلام آخر

در این مقاله با تعریف فرهنگ سازمانی، اهمیت و راه‌های تقویت آن آشنا شدید. فرهنگ سازمانی شخصیت هر سازمان محسوب می‌شود و عاملی مهم برای جذب و حفظ استعدادهای برتر در هر کسب و کار است. فرهنگ سازمانی یک محیط کاری مثبت و ساختاریافته را ترویج می‌کند که به شرکت‌ها در دستیابی به موفقیت کمک می‌کنند. از سوی دیگر هیچ سازمانی بدون داشتن کارکنان قوی، قادر به پیشرفت نخواهد بود. فرهنگ سازمانی قوی باعث بهبود کیفیت عملکرد شما می‌شود و دریچه‌ای گسترده در برابر شرکت شما برای دستیابی به موفقیت بیشتر باز می‌کند.

سوالات متداول

۱- فرهنگ سازمانی چیست؟

فرهنگ سازمانی به مجموعه ارزش‌ها، انتظارات و رویه‌هایی گفته می‌شود که چراغ راه رفتار و فعالیت‌های یک سازمان و کارکنان آن است. به همین دلیل، فرهنگ سازمانی را می‌توان شخصیت یک سازمان نیز تعریف کرد که آن را از بقیه متمایز می‌کند.

۲- چرا داشتن یک فرهنگ سازمانی خوب اهمیت دارد؟

زیرا داشتن یک فرهنگ سازمانی خوب، جذب نیروهای با استعداد را آسان‌تر می‌کند، باعث کمتر شدن ترک خدمت کارکنان می‌شود، مشارکت کارکنان را بیشتر می‌کند، بهره‌وری سازمان را افزایش می‌دهد، هویت برند سازمان را تقویت می‌کند و …

۳- ویژگی‌های یک فرهنگ سازمانی خوب چیست؟

یک فرهنگ سازمانی خوب، یک ماموریت مشخص دارد، رهبران آن در کنار کارکنان حضور داشته و در دسترس هستند، مدیران و کارکنان از یکدیگر بازخورد می‌گیرند، از تلاش‌های کارکنان قدردانی می‌شود، کار تیمی تشویق می‌شود و …