فضای ابری چیست و چه کاربردهایی دارد؟

زمان تقریبی مطالعه: 9 دقیقه

یکی از اصطلاحات جدیدی که همراه با دیجیتالی شدن بیشتر زندگی مطرح شده است، فضای ذخیره‌سازی ابری است. فضای ابری که بخشی از خدمات رایانش ابری محسوب می‌شود، جایگزینی برای ثبت اطلاعات در دستگاه‌های حافظه محلی است و سازمان‌ها و کسب و کارها را از نگهداری محلی داده‌ها و سخت‌افزارهای آنها بی‌نیاز می‌کند. با این حال هنوز هم بسیاری از مدیران آشنایی زیادی با خدمات فضای ذخیره‌سازی ابری ندارند. در این مقاله ابتدا به این پرسش پاسخ می‌دهیم که فضای ابری چیست و سپس به کاربردها، مزایا و معایب آن برای کسب و کارها می‌پردازیم.

منظور از فضای ابری چیست؟

فضای ذخیره‌سازی ابری که به زبان انگلیسی Cloud Storage خوانده می‌شود، یکی از انواع خدمات رایانش ابری یا Cloud Computing است که به کاربران امکان می‌دهد تا به جای ذخیره کردن داده‌ها و اطلاعاتشان بر روی کامپیوتر محلی خود، آنها را در حافظه سرورهای ابری و تحت وب ذخیره کنند. کاربران برای ذخیره‌سازی اطلاعات در فضای ابری یا استفاده از اطلاعاتی که پیشتر در این فضا ذخیره کرده‌اند، تنها به یک اتصال اینترنتی احتیاج خواهند داشت.

بنابراین فضای ابری مانند یک حافظه برای ذخیره سازی داده‌هاست که تبادل اطلاعات با آن از طریق اینترنت اتفاق می‌افتد. فضای ابری معمولاً شامل تعداد زیادی سرور داده است و امنیت داده‌های ذخیره شده بر روی آنها توسط شرکت‌های ارائه دهنده این نوع خدمات تضمین می‌شود. زیرساخت‌های ابری این خدمات همچنین به کاربران امکان می‌دهند تا از هر جایی به فایل‌های خود دسترسی داشته باشید. از نمونه‌های خدمات فضای ذخیره‌سازی ابری می‌توان به Google Drive، One Drive، Drop Box و … اشاره کرد.

فضای ذخیره‌سازی ابری چه کاربردهایی دارد؟

همانطور که از نام این سرویس مشخص است، کاربرد اصلی فضای ذخیره‌سازی ابری برای ذخیره سازی اطلاعات است. با این حال، این فناوری کاربردهای دیگری نیز برای کسب و کارها دارد که برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:

• پشتیبان گیری و بازیابی داده‌ها

پشتیبان‌گیری (Backup) و بازیابی (Recovery) داده‌ها از فرآیندهای مهمی است که توسط واحدهای IT هر سازمان برای حفاظت از اطلاعات آنها انجام می‌شود. با این حال با افزایش حجم داده‌هایی که در سازمان‌های امروزی ایجاد می‌شوند، پشتیبان‌گیری و بازیابی آنها پیچیده‌تر و مشکل‌تر می‌شود. سرویس‌های فضای ذخیره‌سازی ابری با ارائه ظرفیت نامحدود و سرعت بالای ذخیره‌سازی این محدودیت‌ها را برطرف می‌کنند. از طرف دیگر سرویس‌های فضای ابری با داشتن قابلیت همگام‌سازی (Sync) داده‌ها باعث بهینه‌تر شدن هر چه بیشتر این فرآیند می‌شوند.

استفاده از این سرویس‌ها ارزان‌تر از ذخیره‌سازی محلی اطلاعات است و ضمن داشتن ایمنی بالا و قابلیت ذخیره اطلاعات برای مدت زمان طولانی، باعث کاهش هزینه‌ها برای پشتیبان‌گیری از داده‌های سازمان می‌شود.

• آرشیو داده‌ها

یکی دیگر از کاربردهای فضای ذخیره‌سازی ابری برای آرشیو اسناد و داده‌‎های سازمانی است. لازم است توجه داشته باشید که آرشیو و بایگانی داده‌ها مفهومی متفاوت از پشتیبان گیری (Backup) دارد. آرشیو داده‌ها با هدف نگهداری آنها برای مدت‌های بسیار طولانی و بازیابی در مواقع نیاز انجام می‌شود. در حالی که پشتیبان گیری از داده‌ها مربوط به داده‌های جاری و روزمره است و برای امکان بازیابی آنها در صورت ایجاد اشکال در پایگاه داده یک نرم افزار یا از دست دادن اطلاعات آن تهیه می‌شود.

با کاهش هزینه‌های ذخیره‌سازی ابری، آرشیو داده‌های دیجیتالی سازمان و نگهداری طولانی‌مدت آنها در فضای ابری به عنوان راهکاری جایگزین برای مدیران IT جذاب‌تر شده است. به ویژه اینکه برخی شرکت‌های ارائه دهنده خدمات ذخیره‌سازی ابری، سرویس‌های خود را به صورت Nearline (آفلاین اما با قابلیت آنلاین شدن سریع) و آفلاین نیز ارائه می‌دهند.

چنین سرویس‌هایی آنگونه که شرکت‌های ارائه‌دهنده آن ادعا می کنند راهکاری بسیار ارزان برای آرشیو داده‌های دیجیتالی سازمان‌ها هستند و هزینه استفاده از آنها به سرعت در حال کاهش است. همچنین، بایگانی ابری همانند پشتیبان‌گیری ابری، ارسال و  جابجایی اطلاعات را برای شما تسهیل می‌کند.

فضای ابری، در بیشتر موارد عملاً فضایی بی نهایت برای ذخیره‌سازی داده‌ها در اختیار شما قرار می‌دهد. اگر هزینه این سرویس‌ها مقرون به صرفه باشد بکارگیری آن می‌تواند گزینه جذابی برای سازمان‌ها باشد. این سرویس‌ها با داشتن شفافیت و خودکارسازی مدیریت اطلاعات می‌توانند ابزار مفیدی برای کسب و کارهایی باشند که بر رعایت قوانین و حفظ داده‌‎های خود تاکید زیادی دارند.

• ذخیره کلان داده‌ها (Big Data)

استفاده از فضای ذخیره‌سازی ابری برای نگهداری و کار با کلان‌داده‌ها یا Big Data اجتناب‌ناپذیر است. در واقع حجم بالای این نوع داده‌های دیجیتالی، نگهداری آنها را به صورت محلی برای کسب و کارها و سازمان‌ها بسیار پرهزینه می‌کند. به علاوه قابلیت مقیاس‌پذیری بدون استفاده از راهکارهای ذخیره‌سازی ابری عملاً در اختیار کسب و کارها نخواهد بود.

بنابراین برای کار با کلان داده‌ها در فضای ذخیره ابری برای کسب و کارها مقرون‌ به‌ صرفه‌تر، در دسترس‌تر، ایمن‌تر و انعطاف‌پذیرتر خواهد بود. این نوع فضای ابری با توجه به ظرفیت زیادی که برای پذیرش داده‌های کلان دارند، دریاچه داده یا Data Lake نیز نامیده می‌شوند.

• بازیابی از حادثه

بازیابی از حادثه یا Disaster Recovery با استفاده از فضای ابری، پشتیبان‌گیری ابری از داده‌ها را یک قدم جلوتر می‌برد. با برنامه‌ریزی و منابع مناسب، یک سازمان می‌تواند تقریباً تمام زیرساخت ها و ابزارهای ضروری خود را به سادگی در فضای ابری بازتولید کند. به علاوه بسیاری از کسب‌وکارها در حال حاضر نرم‌افزارهای اصلی مورد استفاده خود، از سرورهای تبادل ایمیل گرفته تا نرم افزارهای برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP)، منابع انسانی (HR)، مدیریت ارتباط با مشتری (CRM) و مدیریت نیروی فروش را به صورت نرم‌افزار به‌عنوان سرویس (SaaS) اجرا می‌کنند که قابلیت بازیابی آنها را برای کسب و کار تسهیل می‌کند.

استفاده از فضای ذخیره‌سازی ابری به جای ذخیره‌سازی محلی، بازیابی از حادثه و تداوم کسب و کار را آسان‌تر می‌کند. با این حال استفاده از فضای ذخیره‌سازی ابری باید در کنار استفاده از سایر راهکارهای بازیابی از حادثه مورد توجه قرار بگیرد.

مزایا و معایب استفاده از فضای ذخیره‌سازی ابری چیست؟

فضای ابری توانسته است وابستگی به حافظه‌های فیزیکی را کاهش دهد و حجم بالایی از فضای ذخیره‌سازی را به شکل اینترنتی در اختیار کلاینت‌ها قرار دهد. با این حال مزایای فضای ابری یا Cloud Storage به این مورد ختم نمی‌شود. در این بخش به مهم‌ترین مزایا و معایب فضای ذخیره‌سازی ابری خواهیم پرداخت:

مزایای فضای ذخیره‌سازی ابری

استفاده از فضای ذخیره‌سازی ابری می‌تواند مزایای متعددی برای هر کسب و کاری داشته باشد. برخی از مهم‌ترین مزایای بکارگیری این نوع خدمات عبارتند از:

• قابلیت دسترسی از هر زمان و مکان

در این روش ذخیره‌سازی، داده‌ها مانند ابر دور از شما بوده، اما از هر جایی قابل قابل دسترسی هستند. علت نام‌گذاری این روش ذخیره‌سازی به “ابری” نیز همین است. در واقع یکی از مزایای اصلی این روش‌های ذخیره‌سازی این است که سرورهای آن متصل به اینترنت هستند و هر جا که یک کامپیوتر و اتصال اینترنتی وجود داشته باشد، مشتریان می‌توانند از این خدمات استفاده کنند.

• امنیت

یکی از مزیت‎‌های اصلی استفاده از فضای ابری، امنیت بیشتر داده‌ها نسب به روش‌های ذخیره‌سازی سنتی اطلاعات است. با توجه به اتصال فضای ابری به اینترنت، امنیت بالاتر آنها شاید برای شما تعجب‌آور باشد، اما امنیت تنها محدود به سطح دسترسی به داده‌ها نیست. در عین حال شرکت‌های ارائه دهنده این خدمات از ابزارهای مختلفی برای حفظ امنیت داده‌های مشتریان استفاده می‌کنند که می‌تواند امنیت مطلوب یا بیشتری را نسبت به روش‎‌های سنتی فراهم کند.

از سوی دیگر، در سرویس‌های ذخیره‌سازی ابری، نسخه‌های پشتیبان از داده‌ها تهیه شده و در دیتاسنتر یا سرورهای دیگری ذخیره می‌شوند تا در صورت خرابی یک مرکز داده یا سرور، اطلاعات شما حفظ شوند. با توجه به تعدد دیتاسنترهای مورد استفاده توسط ارائه‌دهندگان خدمات ابری، امکان از دست رفتن کامل اطلاعات شما بسیار کم است و امنیت بسیار بالایی دارد.

• تسهیل به اشتراک‌گذاری داده‌ها

خدمات فضای ذخیره‌سازی ابری با داشتن قابلیت اتصال از طریق اینترنت باعث آسان‌تر شدن اشتراک‌گذاری داده‌ها میان کاربران می‌شوند. به طوری که کاربران این سرویس‌ها می‌توانند به راحتی با استفاده از یک لینک، داده‌ها و فایل‌های مورد نظرشان را در اختیار دیگران قرار دهند. همچنین برخی از این سرویس‌ها امکان کار همزمان و مشترک بر روی یک فایل یا پرونده توسط چند نفر را برای مشتریان خود فراهم می‌کنند که می‌تواند منجر به بهبود کار تیمی در سازمان‌ها شود.

• سهولت استفاده

استفاده از خدمات فضای ذخیره سازی ابری معمولاً تنها نیازمند یک مرورگر و اتصال اینترنتی است. بنابراین محدودیتی از نظر نوع دستگاه مورد استفاده شما یا نیاز به نصب یک نرم‌افزار وجود ندارد. مضاف بر اینکه اساساً شما را از استفاده از ابزارهای ذخیره‌سازی محلی مثل هارددیسک برای ذخیره اطلاعات بی‌نیاز می‌کند. استفاده از این خدمات نیاز به آموزش اختصاصی نیز ندارد و مدیریت فنی و نگهداری و حفاظت از داده‌ها توسط شرکت ارائه‌دهنده انجام می‌شود.

• پیاده‌سازی سریع

پیاده‌سازی و شروع استفاده از خدمات فضای ذخیره‌سازی ابری با سرعت بسیار بالایی انجام می‌شود. زیرا نیازی نیست تا زمانی را برای نصب سخت‌افزارها و نرم افزارهای مربوط به آن صرف کنید. کافیست تا اشتراک این سرویس‌ها را خریداری کرده و در کمتر از چند ساعت شروع به استفاده از آنها در سازمان خود کنید.

• مقرون ‌به ‌صرفه‌بودن

مقرون به صرفه‌بودن از مزیت‎‌های اصلی استفاده از خدمات فضای ذخیره‌سازی ابری است. علت آن نیز این است که شما تنها به میزانی که از ظرفیت‌های این خدمات برای ذخیره‌سازی داده‌هایتان استفاده می‌کنید مجبور به پرداخت خواهید بود و نیازی به سرمایه‌گذاری در زیرساخت نیز نخواهید داشت. به این ترتیب هزینه‌های سازمان مشتری بری نگهداری و ذخیره کردن اطلاعات به شکل قابل توجهی خواهش پیدا خواهد کرد.

معایب فضای ذخیره‌سازی ابری

با وجود تمام مزایایی که ذکر شد، استفاده از فضای ابری برای ذخیره سازی اطلاعات بدون نقاط ضعف نیست. برخی از این معایب مانند نگرانی از امنیت اطلاعات بیشتر جلب توجه می‌کنند و برخی کمتر مطرح هستند. در ادامه به مهم‌ترین موارد این معایب می‌پردازیم:

• وابستگی به اینترنت

برای استفاده از فضای ابری و دسترسی به داده‌هایی که پیشتر آپلود کرده‌اید باید به اینترنت متصل باشید. هر چند می‌توانید فایل‌های خود را برای دسترسی آفلاین به آن‌ها همگام‌سازی کنید، اما زمانی که اینترنت قطع می‌شود مطلقاً دسترسی به فضای ابری نخواهید داشت.

به علاوه، در صورت قطع اتصال اینترنتی در هنگام بارگذاری اطلاعات در بستر ابری، ممکن است باعث خراب شدن و غیرقابل استفاده شدن آن داده‌ها شود.

• افزایش قیمت برای ظرفیت بیشتر ذخیره‌سازی

هر چقدر میزان استفاده شما از فضای ابری بیشتر باشد، هزینه‌های شما نیز بالاتر می‌رود. بطوری که اگر بخواهید حجم زیادی از فایل‌ها و داده‌های خود را به صورت آنلاین نگهداری کنید باید مراقب هزینه‌های خود نیز باشید. به علاوه، هر چقدر کیفیت خدمات و پشتیبانی فضای ابری مورد استفاده شما بهتر باشد، قیمت آن نیز بیشتر خواهد بود. به همین خاطر، خدمات فضای ابری که برای کسب و کارها طراحی شده‌ند معمولاً گران‌تر از خدماتی هستند که مخاطب آنها کاربران غیرتجاری و مصرف‌کنندگان نهایی است.

• امنیت پایین‌تر داده‌ها

در بسیاری موارد ممکن است داده‌هایی که به صورت آنلاین و در فضای ابری ذخیره‌سازی می‌کنید، امنیت پایین‌تری نسبت به داده‌های ذخیره شده در سازمان به صورت محلی داشته باشند. امنیت پایین‌تر این داده‌ها از یک سو می‌تواند به خاطر عدم وجود سازوکارهای لازم برای حفظ امنیت داده‌ها در فضای ابری و از سوی دیگر به خاطر عدم اطمینان به رعایت حریم خصوصی از سوی شرکت‌های ارائه دهنده این خدمات و دسترسی آنها به اطلاعات حساس تجاری شرکت‌ها باشد.

• کنترل کمتر بر فرآیند ذخیره‌سازی

یکی از بدیهی‌ترین نقطه ضعف‌ها و معایب ذخیره‌سازی ابری را می‌توان کنترل کمتر مشتریان نسبت به فرآیند ذخیره‌سازی داده‌ها دانست. به عبارتی، در بسیاری از سرویس‌های فضای ذخیره‌سازی ابری، امکان کمی برای سفارشی کردن مراحل یا سخت‌افزارهای مورد استفاده برای ذخیره‌ساری داده‌ها وجود دارد. هر چند این موضوع ممکن است برای بسیاری از کسب و کارهای کوچک و متوسط اهمیت زیادی نداشته باشد، اما می‌تواند برای کسب و کارهای بزرگ یا آنهایی که به دنبال شرایط خاصی هستند، نامطلوب تلقی شود.

• سختی مهاجرت به سایر سرویس‌ها

توانایی مشتریان یک سرویس فضای ذخیره‌سازی ابری برای مهاجرت آسان به سایر سرویس‌ها، وابسته به میزان سازگاری میان روش‌ها و فرمت‌های ذخیره‌سازی و تبادل اطلاعات میان ارائه‌دهندگان آنهاست. با توجه به اینکه در خدمات فضای ذخیره‌سازی ابری، مشتریان کنترل کمی بر روی روش ذخیره‌سازی و نگهداری اطلاعات دارند، مهاجرت آنها از یک سرویس به سرویس می‌تواند به امری پیچیده و مشکل تبدیل شود و این یکی دیگر از معایب بکارگیری خدمات فضای ذخیره‌سازی ابری است.

روش‌های ذخیره‌سازی داده‌ها کدامند؟

تا به اینجای کار با تعریف فضای ابری و مزایا و معایب خدمات فضای ذخیره‌سازی ابری آشنا شدید. با این حال اگر به دنبال استفاده از این نوع خدمات هستید، باید با روش‌های ذخیره‌سازی داده‌ها در فضای ابری نیز آشنا شوید. زیرا هر یک از این روش‌ها، مزایای خاص خود را دارند. 3 روش اصلی ذخیره‌سازی ابری عبارتند از:

• روش ذخیره‌سازی بلوکی

در روش ذخیره‌سازی بلوکی یا Block Storage داده‌ها به صورت “بلوک” هایی با حجم‌های بزرگ ذخیره و نگهداری می‌شوند. از این روش برای تقسیم‌بندی داده‌های حجیم استفاده می‌شود.

• روش ذخیره‌سازی فایلی

روش ذخیره‌سازی فایلی یا File Storage همان روشی است که کاربران غیرتجاری بر روی کامپیوترهای شخصی خود برای ذخیره فایل‌ها استفاده می‌کنند. در این حالت داده‌ها در فرمت فایل‌های مختلف و با پوشه‌بندی‌های متنوع و دلخواه شما ذخیره می‌شوند.

• روش ذخیره‌سازی شیء محور

روش ذخیره‌سازی شیء محور یا Object-based Storage با 2 مورد قبلی تفاوت زیادی دارد. در این روش فایل‌های مختلف در کنار هم و بدون هیچ گونه نظم یا سلسله مراتب خاصی به صورت مسطح ذخیره می‌شوند. این روش به ویژه برای انجام محاسبات روی داده‌های بدون ساختار و برای تسهیل مقیاس پذیری ذخیره‎‌سازی داده‌ها بسیار مناسب است.

کلام آخر

در این مقاله با تعریف فضای ابری، مزایا و معایب آن و کاربردهای آن برای کسب و کارها آشنا شدید. سرویس‌های ذخیره‌سازی ابری یکی از انواع خدمات رایانش ابری هستند که نقش مهمی در افزایش بهره‌وری کسب و کارها دارند. بنابراین اگر به دنبال افزایش بهره‌وری سازمان خود و بکارگیری فناوری‌های روز هستید، استفاده از فضای ذخیره‌سازی ابری و سایر راهکارهای رایانش ابری را حتماً مورد توجه قرار دهید.